TASARIMA YAKLAŞIMDA İNSAN ODAKLILIK
İnsan odaklı tasarım, tasarım süreci boyunca insan bakış açılarını dikkate alan bir çerçeve olup insan merkezli tasarım, problem çözme sürecinin tüm adımlarına insan bakış açısını dahil ederek sorunlara çözümler geliştiren bir tasarım ve yönetim çerçevesidir.İnsan katılımı; tipik olarak sorunu bağlam içinde gözlemlemek, beyin fırtınası yapmak,kavramsallaştırmak,geliştirmek çözümü uygulamak için gerçekleşir.
Bunun yanında insan merkezli tasarım, herhangi bir tasarım disiplinine özel değildir.Endüstriyel tasarımcılar, mobilya tasarımcıları ve hatta mimarlar dilerlerse çalışmalarında insan merkezli bir yaklaşım benimseyebilirler.
İNSAN ODAKLI TASARIM ASLEN NEDİR VE NELERİ AMAÇLAR?
İnsan odaklı tasarım herhangi bir hizmet ya da ürün geliştirirken kullanıcı olacak insan ihtiyaçlarının ön planda tutulduğu bir tasarım sürecidir.Tasarım odaklı düşünceden evrilen bu yöntem tasarımcı, eğitimci ve aynı zamanda girişimci olan David Kelley vesilesiyle dünyaca ünlü şirketler tarafından uygulanıyor.Özellikle 2000’li yıllardan sonra öne çıkan ve farklı bir bakış açısı sunan bu model, tüketimden üretim toplumuna geçerken oldukça yararlı bir araç oluyor.
İnsan Odaklı Tasarım Nerelerde Kullanılır ?
- Ürün Tasarımı
İnsan odaklı ürün tasarımının asıl amacı; kişilerin gerçek ihtiyaçlarını keşfedip hayatlarını kolaylaştıran, sorun çözen kullanıcı odaklı ürünler geliştirmektir.
- Mekan Tasarımı
Fiziksel mekanlar insanların nasıl davranmaları ve nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda yönlendirici bir etkiye sahip olmakla insan odaklı yaklaşım; mekanları yeniden dizayn edip toplu taşıma araçlarında, hastanelerde, bankalarda yeni davranış biçimleri geliştirmeyi hedefler.
- Sistem Tasarımı
İnsan odaklı bir sistem tasarlayabilmek için karmaşık duygulara sahip farklı bireyler arasında bir denge kurabilmek gerekir. Söz gelimi insan odaklı yaklaşım ile yenilikçi bir eğitim sistemi tasarlıyorsanız öğrenci, aile, öğretmen ve okulların ihtiyaçlarını aynı zamanda istek ve arzularını ve tabi düşünme biçimlerini de tasarım sürecine dahil etmelisiniz.
İNSAN ODAKLI TASARIMIN AŞAMALARI NELERDİR?
Tasarım odaklı düşünme metodu 5 basamaklı bir süreçten oluşmakta ve her evre soyut kavramlar ile gerçekçi fikirler arasında alışveriş yaparak gelişmektedir.
- Keşfetmek
Bu bölümün amacı; sosyal yenilik tasarlamanın bir parçası olan gerçekçi, gerekli ve yenilikçi çözümler geliştirmek adına sorunu doğru saptayıp sorulması gereken soruyu sormaktır. Gözlem yaparak, analiz ederek ve sorgulayarak öncelikle değişmesi gerektiği düşünülen konu saptanır.Tasarımcılar, kullanıcının geçmişini ve ürünü kullanırken karşılaştığı basamaklardaki davranışını tanımlar.Tasarım sürecinin en önemli basamağı olan bu aşamada, kullanıcılar sürece dahil edilerek ürünün prototipi üzerinden kullanıcı deneyimi test edilmektedir. Böylelikle sorun keşfedilmiş olmakla sürecin ilerleyen kısmında alınan sonuç verimsiz olduğu takdirde bu aşamaya geri dönülerek sorun yeniden tanımlanmaya çalışılıyor.
- Araştırmak
Bu bölümdeki amaç; gerekli bulguları toplamak ve değiştirilecek sorunu şekillendirmektir.Araştırma bölümü, tasarlanacak olan çözümün esas sorununu bulmaya yönelik olmakla yine çözümün kim için, ne zaman, nasıl olması gerektiğini anlamak için gereklidir.
- Geliştirmek
Bu aşama, saptadığınız soruna tasarım aracı ile çözüm yaratma fırsatı sağlar.Soruna çözüm geliştirirken uygulamanız gereken adımlar, senaryo oluşumu, beyin fırtınası ve tasarım yolları yaratmaktan geçer.Keşfedilen ve üzerine araştırma yapılan probleme farklı açılardan çözüm fikirleri sunulması amacıyla tasarım ekibinin tüm üyelerinin toplanarak beyin fırtınası yaptığı interaktif bir ortamda fikirler toplanır. Bu aşamada amaç, bireyleri ve fikirlerini yargılamadan olabildiğince fazla olasılığı tasarlamaktan ve bir araya getirmekten geçer.
- Uyarlamak
Uyarlama bölümündeki amaç, beyin fırtınası ile yapacağınız tasarımları prototipler ile deneyerek ihtiyaca göre şekillendirmek olup tasarımcılar, düşük bütçeler dahilinde geliştirdikleri fikirlerin prototiplerini tasarlar. Bu aşamada çıkan ürünler; fiziksel maketler, sanal arayüzler veya sistemlerden oluşur. Burada ulaşılmak istenen amaç, çözüm fikrinin test edilebilir bir metaya dönüşmesi ile gerçekleşmiş olur. Tasarım sürecinin başında problem ile karşılaşan kullanıcı bu aşamada çözümün prototipini geliştirmesiyle farklı prototipler farklı çözümleri de beraberinde getirir. Bu sebeple bu aşamada fikirlerden tasarlanan ürünlerin niteliği kadar niceliği de önemli bir unsur oluşturur.
- Uygulamak
Uygulama bölümünde, geliştirilen tasarımları gündelik bağlamlara yerleştirebilir ve uygulama planı yapabilirsiniz.Bu bölümdeki amaç; projenin gerekliliğini anlatabilmektir.Oluşturulan prototipin test edildiği bu aşamada problemin sonucuna doğru gidilir. Prototipin ihtiyacı karşılamadığı durumlarda sorun çıkan kısma geri dönülerek aşamalar yeniden tasarlanır. Tüm katılımcıların ihtiyaçları karşılanana ve probleme çözüm tasarlanana kadar bu süreç devam eder. Böylelikle insanın ve ihtiyaçlarının merkezde yer aldığı tasarım süreci başarılı bir şekilde ilerler. Sonucunda ise kullanıcıya hitap eden ürün, hizmet veya sistem elde edilmiş olur.
İnsan odaklı tasarım günümüz dünyasının birçok üretim değerini yansıttığı için oldukça önemli olmakla birlikte model daha iyi ve sürdürülebilir bir dünyanın varlığı açısından da oldukça faydalı bir araçtır. Sürdürülebilir ve hedef odaklı tasarım süreçlerini kavramak, 21. Yüzyılın algısını ve bakış açısını yakalamak için oldukça önemli.Teknolojik gelişmenin baş döndüren hızı, AR-GE ve çok boyutlu düşünme gibi kavramları özümsemeyi kaçınılmaz kılıyor. Dünyaya yön veren ve akıllı teknolojiler geliştiren şirketler açısından da insan odaklı tasarım modeli her geçen gün biraz daha benimseniyor.
